گلپوره

سرشاخه های گلدار گیاه گلپوره با نام علمی Teucriumpolium از خانواده Labiatae است.

نام‌های گیاه :

فارسی: گلپوره همدانی – مریم نخودی همدانی

عربی : مسک الجن – حشیشه الریح

گیاهی است علفی، پایا و پر شاخه به ارتفاع ۱۰ تا ۳۵ سانتیمتر و دارای ظاهر سفید پنبه ای که معمولاً در نواحی بایر، سواحل سنگلاخی و ماسه زارهای نواحی مختلف اروپا، منطقه مدیترانه، شمال آفریقا و جنوب غربی آسیا من جمله ایران می روید.  این گیاه پراکندگی وسیعی در نواحی مختلف شمال، مغرب، جنوب و مرکز ایران، منطقه البرز، اطراف تهران خصوصاً در غالب نواحی نیمه بایر و کوهستانهای نیمه خشک دارد. برگهای آن باریک، دراز و پوشیده از کرکهای پنبه ای در هر دو سطح پهنک است . گلهایی به رنگهای سفید، سفید مایل به زرد و یا زرد و حتی ارغوانی دارد. این حالت متغیر بودن نه تنها در رنگ گل بلکه در وضع ساقه گیاه که به صورت پرپشت و پر شاخه و یا به حالت خوابیده در می آید نیز دیده می شود. زمان گل دادن گلپوره به تناسب شرایط محیط زندگی بین خرداد و مرداد است. زنبور عسل به علت وجود نوش در گلهای آن به سمت گیاه جلب
می شود. قسمت مورد استفاده گلپوره جهت درمان دارویی سرشاخه گلدارش است. زمان جمع آوری آن نیز به تناسب شرایط محیط زندگی بین ماههای خرداد و مرداد است.

اثرات فارماکولوژیکی گیاه: طبق تحقیقات انجام شده در مرکز تحقیق و توسعه شرکت باریج اسانس، اسانس گلپوره دارای خاصیت ضد اسپاسم قوی بر روی انقباضات ایجاد شده توسط استیل کولین و کلرور پتاسیم
می باشد. تاثیر این اسانس بر مهار هر دو نوع انقباض مزیت این گیاه را نسبت به آرتروپین و هیوسین که تنها بر روی انقباضات ناشی از استیل کولین موثر هستند نشان می‌دهد.

 

ترکیبات شیمیایی گلپوره

دی ترپنوئیدها، گلیکوزید، متوکسی جنگوانین و اسانسی فرار که بیشترین مواد این اسانس ژرماکرن  B,D، بتاکاریوفیلن، هومولن و کاریوفیلن اکساید می باشد.

 

خواص غذایی – دارویی گلپوره

• طبیعت گرم دارد.

• در رفع ناراحتی هاضمه و دل درد و به طور کلی ناراحتی های گوارشی بسیار موثر است.

• سرشاخه های گلدار گیاه اثر مقوی، نیرودهنده و ضد تشنج دارد و اگر گرد آن وارد بینی شود مخاط بینی را تحریک کرده و ایجاد عطسه می نماید.

• مصرف آن در رفع سردرد، ضعف عمل دستگاه تغذیه، بیماری های دستگاه تناسلی – ادراری و تاخیر یا عدم وقوع قاعدگی به علت ضعف کلی موثر می باشد.

• از این گیاه تلخ در بلوچستان، ایران و هندوستان برای رفع درد ناحیه قلب استفاده می شود.

• تب بر است و از جوشاندن گیاه در آب، خیسانده یا دم کرده آن برای سرماخوردگی مصرف می شود.

 

خواص غذایی – دارویی عرق گلپوره

عرق گلپوره در درمان موارد زیر بسیار موثر و مفید بوده و برای این منظور باید یک فنجان قبل از هر وعده غذایی میل شود.

• رفع ناراحتی های هاضمه

• سردرد و دل درد

• رقیق کننده شیر مادر

• پایین آورنده قند و فشار خون

• ضد اسهال و دل پیچه

• تصفیه کننده خون

• پاک کننده و برطرف کننده ناراحتی های کبد

• ضد سرفه

• عفونتهای دهان و لثه و لوزه ها

• ضد جوش و خارش بدن

 

 

مکانیسم اثر

سیستم اعصاب پاراسمپاتیک از جمله سیستم های عصبی خودکار بدن است (سیستم دیگر سمپاتیک است که مسئول انقباض و حرکات دستگاه گوارش می باشد)  و استیل کولین که یک حامل شیمیایی است، با ترشح از انتهای اعصاب پاراسمپاتیک سبب بروز اثرات این اعصاب بر اندامهای مختلف می شود. بنابراین یک داروی آنتاگونیست. استیل کولین می تواند مانع اثرات این ماده در اندام مورد نظر شود و اثرات استیل کولین را معکوس نماید. مواد موثره گیاه گلپوره، آنتاگونیست استیل کولین می باشند. این مواد با مهار کانال‌های کلسیم مانع از ورود کلسیم از مایع خارج سلولی به داخل غشای پایانه‌های عصبی در هنگام دپولاریزاسیون (مرحله‌ای که به علت ورود یون های سدیم با بار مثبت پتانسیل الکتریکی داخل غشاء به سمت مثبت میل می کند) شده و جلو آزاد شدن استیل کولین را از وزیکولهای التهابی عصب می گیرتد، در نتیجه امکان انتقال پیام عصبی در طول مسیر نورونها و نیز انتقال پیام عصبی به ماهیچه های صاف دستگاه گوارش از میان رفته یا حداقل کاهش می یابد. در نتیجه دارای اثرات آنتی اسپاسمودیک می باشد.

 

منبع: مجله روزهای زندگی