بخش دوم
با توجه به این مطالب در یوگا مواد غذایی به سه دسته عمده تقسیم می شوند:
الف- غذاهای ساتویك (Satvic)
این گروه از غذاها برای هضم كمترین انرژی را مصرف میكنند و مقدار كافی آب در خود دارند. دفع مواد زاید آنها نیز به سهولت امکان پذیر است.
از دیدگاه یوگا سبزیهایی که با نور مستقیم خورشید عمل آمده باشند و مدت زمان کمی از برداشت آنها گذشته باشد، سرشار از انرژی حیاتی (پرانا) هستند.
غذاهای ساتویک در تأمین انرژی بدن استفاده بیشتری دارند و در سمزدایی نیز مؤثرند. این گروه از غذاها با ایجاد شرایط جسمی و روانی ویژه آرامش، شادابی، تفكرات مثبت و رشد فرایندهای روحی را سبب میشوند.
لبنیات تازه، میوهها و سبزیهای تازه، خشكبار خام، حبوبات تازه و جوانه زده، عسل و خرما از جمله غذاهای ساتویک هستند. با مصرف این نوع غذاها شرایط خاصی در جسم و اعصاب ایجاد میشود و حواس معنوی بهتر
میتوانند رشد كند.
ب- غذاهای راجاسیك (Rajasic)
غذاهای مربوط به این گروه آبِ كم و برای هضم به انرژی زیاد نیاز دارند. غذاهای تند و ترش، قهوه، كاكائو، شكلات، شیرینی، شكر و قند غیرطبیعی در این گروه جای می گیرند.
مصرف این گونه غذاها با ایجاد تحریكات زیاد در جسم و اعصاب در انسان، تنش و استرس های جسمی و روانی ایجاد می كنند.
انرژی كاذب این نوع غذاها می تواند باعث بیش فعالی شود و در نهایت فرسودگی اندام های بدن و پیری زودرس را به دنبال داشته باشد. با مصرف غذاهای راجاسیك تولید اسید در دستگاه گوارشی بیشتر می شود و زمینه را برای فساد، از كار افتادگی و تباهی (Degeneration) اعضای بدن هموار می كند.
ج- غذاهای تامسیك (Tamsic)
غذاهای مربوط به این گروه در تأمین انرژی بدن اهمیتی ندارند، چرا که انرژی لازم برای هضم این نوع غذاها از مقدار انرژی حاصل از آنها بیشتر است.
مصرف غذاهای تامسیک سبب كمبود و كاهش سطح انرژی در بدن و احساس خستگی مفرط می شود و عامل تولید سموم گوناگون در بدن به شمار می رود.
میوه ها و سبزی های مانده و پلاسیده و در شرف خرابی، انواع سوسیس و كالباس، غذاهای ناسازگار با هم، غذاهای منجمد شده به مدت زیاد، غذاهای زیاد سرخ شده و سوخته در زمره این گروه از غذاها قرار می گیرند.
مصرف غذاهای تامسیک ناهنجاری در عملکرد اعضای مختلف بدن و پیدایش بیماری های جسمی، روانی و روان تنی را در پی خواهد داشت.
گوشت در مقایسه با گروه غذایی ساتویك (Satvic) ویتامین و مواد معدنی كمتری دارد.
اسیدهای آمینه و پروتئین ها در گوشت به وفور یافت می شوند ولی گوشت مقدار زیادی كلسترول در خود دارد و در بدن موادی چون اسید اوریك، اسید لاکتیک و اجسام پورینی (Purin) تولید می كند.
میزان انرژی مورد نیاز برای هضم غذاهای گوشتی بیش از هر غذای دیگر است. اسیدهای آمینه و پروتئین مورد نیاز بدن را می توان از لبنیات و حبوبات نیز به دست آورد. هضم این غذاها از گوشت راحت تر است و به صرف انرژی كمتری نیاز دارد.
گاه برخی افراد به دلایل گوناگون از جمله شرایط جغرافیایی و عادات غذایی و شرایط زیست محیطی قادر نیستند غذای روزمره خود را از گروه ساتویك تأمین کنند.
شاید بهترین پیشنهاد برای این افراد این باشد كه برنامه غذایی خود را برحسب ۵ قسمت ساتویك، ۲ قسمت راجاسیك و ۱ قسمت تامسیك تنظیم كنند تا به این ترتیب برای حفظ انرژی و سلامتی و شادابی خود یك برنامه متعادل اما نه چندان کامل و عالی داشته باشند.
عادات غذایی نادرست، زیاده روی در مصرف غذا (پرخوری)، مصرف غذاهای ناسازگار با هم و سریع غذا خوردن بر دستگاه گوارش فشار بیش از اندازه وارد می آورد و به پیدایش ناهنجاری در کارکرد آن می انجامد.
طی سال ها انباشت اضافه غذا ها و تفاله های غذایی، دیواره روده و حتی معده را می پوشاند. این امر ایجاد اختلالات گوارشی یبوست، نفخ روده ها و معده، كمبود انرژی و بسیاری از مشكلات دیگر را در پی خواهد داشت.
برای بازیافتن سلامتی دستگاه گوارش بهرهگیری از ۲ پیشنهاد زیر توصیه میشود:
تغییر عادات غذایی نادرست
استفاده از رژیم های پاك كننده
تغییر عادات غذایی نادرست
برای تغییر عادات غذایی نادرست باید با یك رژیم حساب شده و با جدیت برنامه غذایی جدید را دنبال كرد.
هر چند در ابتدا این امر مشكل است ولی پس از مدت كوتاهی به آن عادت می کنیم و هنگامی که نتایج خوب عادات جدید آشکار شود، به ادامه برنامه غذایی سالم تشویق خواهیم شد.
در یك برنامه غذایی سالم باید در وعده های صبحانه، نهار وشام غذاهای آبدار (مانند تره بار)، زود هضم و انرژی زا مصرف شود.
استفاده از رژیم های پاك كننده
سلامتی یکی از بهترین نعمت های الهی است اما اکثر اوقات انسان ارزش این نعمت گرانبها را هنگامی درک می کند که آن را از دست داده باشد. یوگا سلامتی را تنها «فقدان بیماری» نمی داند بلکه بر همسویی تمام ابعاد وجودی انسان اشاره و تأکید دارد.
از دیدگاه یوگا وجود انسان شامل سه بعد جسمی، روانی و معنوی است. هنگام تولد این سه بعد انسان همسو، هماهنگ و در حالتی از تعادل طبیعی هستند.
در طول حیات انسان نوع و شیوه زندگی او است که این همسویی را همواره حفظ می کند یا آن را از بین می برد. حفظ همسویی میان ابعاد سه گانه وجود انسان باعث حفظ سلامتی، و به هم ریختگی آن منجر به فراهم آمدن زمینه بروز بیماری ها می شود.
یکی از عوامل مؤثر در حفظ این همسویی کارکرد مناسب دستگاه گوارشی و سوخت و ساز بدن ما است. طبیعت همیشه کار خود را درست انجام می دهد. بدن ما همیشه در تلاش برای حفظ سلامتی است و به طور دائم با عوامل مشکل زا و زیان بار مبارزه می کند. بر هم خوردن نظم طبیعی بدن به تولید و انباشت سموم فراوانی در آن منجر می شود.
سمومی که در دستگاه گوارش انباشته می شوند، کشنده نیستند اما تجمع آنها به سستی، بی حوصلگی و افسردگی می انجامد.
انتخاب آگاهانه و مصرف هدفمند مواد غذایی گامی بسیار مؤثر در جهت حفظ تعادل و سلامتی جسمی است که شالوده آرامش و راحتی ذهنی به شمار می رود.
عامل اصلی تولید سموم در بدن مصرف غذاهایی است که به خوبی هضم و جذب نمی شوند و از لحاظ ترکیب غذایی با هم سازگار نیستند. دلیل دیگر انباشته شدن این سموم در بدن عادت بد پرخوری است.
این دو عامل موجبات ضعف دستگاه گوارش را فراهم می آورند. غذایی که ناقص هضم شود، در بدن باقی می ماند و ماده ای چسبنده را به وجود می آورد که موجب انسداد دستگاه گوارش و ایجاد وقفه در عملکرد سازوکار ارتباطی بدن می شود.
این ماده چسبنده در دستگاه گوارش به دیواره معده و روده می چسبد، روند هضم را مختل می کند و گوارش غذا به صورت ناقص و بسیار کند صورت می گیرد.
این سموم سپس با پیشروی در قسمت های ضعیف و فاقد تعادل بدن مستقر می شوند و به شکل کیست ها و تومورهای گوناگون در می آیند.
همراه با تشکیل این مواد سمی در بدن علایمی مانند بارِ زبان، بی اشتهایی، بوی ناخوشایند تنفس، احساس رخوت و افسردگی بروز می کند.
دفع این مواد سمی یا به عبارت دیگر سم زدایی مهمترین گام به سوی تندرستی و حفظ تناسب است. روش تغذیه در یوگا برنامه های سم زدایی متعددی را معرفی می کند اما سمومی را که در طول سالیان متمادی در بدن انباشته شده، نمی توان یک باره از بدن دفع کرد.
زمان لازم برای سم زدایی کامل، به مقدار ماده چسبنده موجود در بدن بستگی دارد. رعایت دقیق و تکرار برنامه های پاک سازی برای دفع کامل سموم از بدن امری اجتناب ناپذیر است.
به قلم استاد مایا ماچوه – مربی رسمی یوگا- یوگاتراپیست