یوگا دارما یوگا دارما
اگر دل درد و دل پیچه، نفخ شکم، اسهال و یبوست امان شما را بریده و از کاربرد روش‌های درمانی سود چندانی نصیبتان نشده است، بد نیست مقاله زیر را نیز بخوانید.
افرادی که بر اثر ابتلا به این ناراحتی‌های گوارشی در محیط کار یا اجتماع خود مشکل دارند و مسافرت در مسیرهای کوتاه نیز برای آنها دشوار است، اغلب پس از مراجعه به پزشک با اصطلاحی شایع رو به رو می‌شوند. «سندرم روده تحریک پذیر» یا به اختصار آی بی اس IBS نامی است که ما پزشکان به این گروه از علایم آزار دهنده داده‌ایم.
در این مقاله سعی داریم با رویکرد تازه‌ای در درمان این عارضه آشنا شویم اما بدیهی است که در ابتدا می‌بایست مختصری پیرامون طبیعت این بیماری و راه‌های رایج تشخیص و درمان آن توضیح دهیم.
سندرم روده تحریک پذیر IBS عارضه‌ای بسیار شایع است که حدود ۲۰ درصد بالغین از آن رنج می‌برند به گونه‌ای که در زمره یکی از شایع‌ترین تشخیص‌های پزشکی در زمان مراجعه به مراکز درمانی قرار دارد. اغلب مبتلایان به آی بی اس را بانوان تشکیل می‌دهند و در نیمی از موارد بیماری نخستین بار بعد از سن ۳۵ سالگی آشکار می‌شود.
علایم سندرم روده تحریک پذیر
همانگونه که در ابتدا بیان شد شایع‌ترین علایم سندرم روده تحریک پذیر نفخ و احساس پری و نارحتی در شکم همراه با یبوست، اسهال یا اسهال و یبوست متناوب است. برخی بیماران پس از چندین ماه احساس بهبودی بار دیگر به این علایم دچار می‌شوند. بنابر این آی بی اس ممکن است در برخی افراد دوره‌های عود و بهبودی متناوب داشته باشد.
علل بیماری
پژوهشگران پزشکی هنوز درباره علل ایجاد این بیماری به نتیجه قطعی دست نیافته‌اند اما برخی مطالعات عواملی مانند بزرگی روده بزرگ یا کوچک و حساسیت این بخش از لوله گوارش در برابر برخی مواد غذایی و استرس را در ایجاد سندرم روده تحریک پذیر موثر می‌دانند. در این افراد حرکات روده بزرگ غیرطبیعی است و پوشش سلولی جدار آن در برابر دستگاه ایمنی و سیستم عصبی بدن از حالت طبیعی حساس‌تر است. علاوه بر این میزان ترشح ماده‌ای موسوم به سروتونین Serotonin در دستگاه گوارش بیماران مبتلا به آی بی اس غیرطبیعی است. این ماده در سلامت حرکات دودی روده‌ها نقش موثری بر عهده دارد. برخی محققان نیز عفونتهای دستگاه گوارش را در پیدایش این بیماری موثر می‌دانند. نظریه‌های دیگری نیز در زمینه عوامل موثر در پیدایش آی بی اس مطرح است که اشاره به آنها در این مجال نمی‌گنجد.
روش‌های تشخیص
تشخیص آی بی اس تنها بر پایه معاینه بالینی و بررسی شرح حال بیمار صورت می گیرد و هیچ گونه آزمایش تشخیصی در این زمینه وجود ندارد. گاه برای کنار گذاشتن سایر تشخیص‌های مشابه از بررسی نمونه خون یا مدفوع و نیز رادیولوژی و آندوسکوپی استفاده می‌کنیم و هنگامی که نتیجه همه این آزمایش‌ها طبیعی باشد، به تشخیص آی بی اس می‌رسیم. هنگامی که بیماری ظرف یک سال دست کم ۱۲ هفته دل درد داشته باشد، احتمال وجود آی بی اس زیاد است. لازم نیست که این ۱۲ هفته پشت سر هم باشد. مشخصه درد در سندرم روده تحریک پذیر آن است که بیمار پس از اجابت مزاج بهبود می‌یابد. شروع درد با شروع حرکات روده همزمان است و با شروع درد قوام مدفوع و تعداد دفعات اجابت مزاج تغییر می‌کند.
عوامل موثر در ایجاد بیماری
برخی عوامل در ایجاد و تشدید علایم سندرم روده تحریک پذیر نقشی اثبات شده دارند. از میان این عوامل می‌توان به پرخوری، نفخ شکم، مصرف برخی داروها، مصرف غذاهای حاوی غلات مانند گندم، جو، چاودار، مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار مانند چای، قهوه و نوشابه‌های کولا و سرانجام استرس و تنش‌های عاطفی اشاره کرد. نتایج پژوهش‌های پزشکی حاکی از آن است که بانوان مبتلا به آی بی اس در دوره‌های ماهانه خود علایم بیماری را با شدت بیشتری تجربه می‌کنند. علاوه بر این بیماران مبتلا به افسردگی و اضطراب بیشتر به آی بی اس دچار می‌شوند و همچنین شدت علایم آی بی اس در مبتلایان به ناهنجاری‌های اضطرابی و افسردگی بیشتر است.
درمان سندرم روده تحریک پذیر
متاسفانه حدود ۷۰ درصد بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر به پزشک مراجعه نمی‌کنند. از سوی دیگر تاکنون برای این بیماری راه علاج قطعی یافت نشده است و تمام روش‌های درمانی با هدف تخفیف علایم آزار دهنده آی بی اس تجویز می‌شوند. بدیهی است که پزشک معالج بسته به نوع و شدت هر یک از علایم ممکن است داروهای ویژه‌ای برای شما تجویز کند که در این مجال به بحث در این باره نخواهیم پرداخت اما تمامی پزشکان در برخورد با بیمار مبتلا به آی بی اس در مورد ضرورت مدیریت استرس و تغذیه مناسب اتفاق نظر دارند. خاطر نشان می‌کنیم که آی بی اس به خودی خود بیماری خطرناکی نیست و به هیچ وجه به بیماری‌های وخیمی مانند سرطان تبدیل نخواهد شد. علاوه بر این باید به خاطر داشت که آی بی اس با بیماری‌های التهابی روده که به اختصار آی بی دی inflammatory Bowel Diseases نامیده می‌شوند (شامل دو بیماری کرون Crohn’s disease و کولیت اولسرو Ulcerative Colitis) تفاوت دارد.
کاربرد یوگا در درمان آی بی اس
برخی آساناهای یوگا در پیشگیری از پیدایش یا تخفیف علایم آزار دهنده سندرم روده تحریک پذیر نقشی اثبات شده دارند. همانگونه که در مقالات مربوط به یوگا درمانی بارها اشاره شده است، همواره بهتر است برای بهره‌گیری از آثار درمانی آساناها آنها را زیر نظر مربیان کاملاً خبره بیاموزیم. از این رو در ابتدای این بحث بار دیگر یادآور می‌شویم کاربرد حرکات بدنی یوگا در درمان بیماری‌ها زیر نظر افراد کم تجربه و نا آگاه بروز آسیبهای جدی را به همراه خواهد داشت. از این رو در این مجال تنها به معرفی اسامی چند آسانای سودمند در درمان علایم سندرم روده تحریک پذیر و برخی از سایر ناراحتی‌های گوارشی اکتفا و توصیه می‌کنیم که علاقه‌مندان با مراجعه به مربیان کارآزموده چگونگی قرار گرفتن صحیح در هر حرکت را بیاموزند و تمرین کنند.
- حرکت قایق Navasana
- حرکت کمان Dhanurasana
- حرکت شتر Ustrasana
- حرکت بچه Balasana
- حرکت کبری Bhujangasana
- خم به جلو در حالت نشسته paschimottasana
- حرکت ماهی Matsyasana
منبع: یوگا پیام مهر
یوگادارما: همانطور که در متن هم اشاره شده است، بهترین حالت مشورت با پزشک متخصص، تشخیص پزشک و در نهایت ریر نظر مربی کارآزموده یوگا، انجام تمرین‌ها. به این شکل قطعا نتیجه مثبت به دست خواهید آورد.