خرمالو

درخت خرمالو شبیه درخت سیب بوده  دارای برگ‌های ساده، درشت، بیضی، نوک تیز، بدون دندانه و به رنگ سبز حنایی است.گل‌های آن کوچک و در گروه چندتایی به رنگ سفید با حاشیه زردرنگ یا منفرد است. درخت خرمالو تحت شرایط مناسب می‌تواند تا صد سال عمر کرده و تا نه متر ارتفاع پیدا کند. میوه آن کروی شکل، شبیه گوجه فرنگی، دارای پوششی نازک و بیرنگ، نرم و به رنگ نارنجی است که وقتی خوب برسد قرمز
می‌شود، تمام قسمت‌های میوه به غیر از هسته، خوراکی است. البته نوع پرورش یافته این میوه بدون هسته
می‌باشد. طعم آن ابتدا گس است که پس از رسیدن شیرین شده و در پاییز می‌رسد. خرمالو در برابر سرمای شدید زمستان حساس و از این نظر شبیه انار است. خرمالو بومی چین و ژاپن است. در حال حاضر حدود دویست گونه خرمالو وجود دارد که در اکثر نقاط گرمسیری و خشک جهان پرورش می‌یابد. درخت خرمالو در جنگل‌های شمال و منطقه جنوب ایران به صورت خودرو وجود داشته و در تهران و شهرهای دیگر ایران نیز پرورش داده می‌شود.

خرمالو را براساس بافت و طعم به دو دسته قابض و غیرقابض تقسیم می‌کنند. نوع قابض آن زمانی که هنوز سفت است، چیده و جمع آوری می‌شود و پس از اینکه نرم و رسیده شد مصرف می‌شود. نوع غیرقابض آن زمانی جمع آوری می‌شود که کاملاً رسیده باشد.

میوه خرمالو تا زمانی که نرسیده، به علت داشتن مواد صمغی و مازویی بسیار گس است، اما همانند دیگر
میوه‌های دانه‌دار پس از برداشت بعد از چند روز ماندن در دمای اتاق می‌رسد و تانن آن تبدیل به چندین نوع قند شده و طعمش گوارا می‌شود.

گفته می‌شود برای رسیدن خرمالوهای نارس، آنها را درون ظرفی که حاوی برگ درخت خرمالوست بگذارید تا نوعی تخمیر در آن حاصل شده و خرمالوها برسند. برای این منظور می‌توانید به جای برگ درخت خرمالو از یکی – دو عدد سیب درختی نیز استفاده کنید. البته لازم است بدانید این خرمالوها فواید کمتری دارند.

قسمت‌هایی که در غذا و درمان از درخت خرمالو مورد استفاده قرار می‌گیرد بدین شرح است:

1. میوه   2- هسته میوه و تخم آن  3 – گل  4 – پوست درخت   5 – ساقه درخت خرمالو   6 – کاسبرگ میوه  7 – ریشه

تخم بوداده خرمالو را در چین به جای قهوه، کوبیده و استفاده می‌کنند. در صنعت قنادی نیز با میوه خرمالو، شیرینی و مارمالاد درست می‌کنند که بسیار خوشمزه و مفید است.

ترکیبات غذایی – شیمیایی خرمالو

آب، ویتامین‌های (آ – A) ، (ب ۱ – B1) ، (ب ۲ – B2) ، (ب ۳ – B3) و (ث – C) ، قندهای ساکارز، لولوز و گلوکز، کلسیم، گوگرد، آهن، فسفر، منیزیم، پتاسیم، تانن، لیکوپن، فیبر، پکتین، اسید تارتاریک، اسید مالیک و اسید سیتریک.   

 

خواص غذایی – دارویی خرمالو            

• در چین، از میوه خرمالو برای تقویت معده و نرم کردن سینه استفاده می‌شود.

• چون مواد قندی موجود در خرمالو از نوع لولوز و گلوکز است. مصرف به اندازه آن برای مبتلایان به مرض قند (دیابت) مضر نیست.

• به دلیل داشتن عنصر پتاسیم و منیزیم موجب کاهش چربی خون و فشار خون بالا می‌شود. از این رو برای سلامتی بیماران قلبی مفید است.

• خرمالو، بهترین پاک کننده کبد و کلیه‌هاست.

• محققان اعلام کرده‌اند که مقدار سدیم این میوه می‌تواند برای افرادی که به بیماری فشار خون مبتلا هستند، مفید باشد.

• خرمالو حاوی مقدار زیادی پکتین است و پکتین یکی از انواع فیبرهای محلول در آب است که باعث کاهش چربی خون می‌شود.

• این میوه اشتهاآور برای تقویت معده به کار می‌رود، ضمن آنکه کم خونی را برطرف ساخته و برای تسریع در رشد کودکان مناسب است.

• همچنین وجود مقدار زیادی فیبر و مواد آنتی‌اکسیدانی همچون تانن، فنول، ویتامین (ث) و
  رنگدانه‌های فونولیک در خرمالو، باعث خاصیت ضد سرطانی آن شده است.                             

• میوه خرمالو خاصیت قبض کننده داشته و در درمان اسهال مفید است. به همین خاطر مصرف سیصد تا پانصد گرم این میوه پیش از صبحانه توصیه شده است.

• از آنجا که سلولز موجود در خرمالو به طور نسبی کم است، هضم آن آسان می‌باشد.

• کلسیم موجود در خرمالو در رشد کودکان و حفظ انرژی بزرگسالان موثر است.

• مصرف این میوه در افراد مبتلا به نقرس و بیماری‌های کبد و کلیوی بسیار توصیه شده است.

• می‌توان از آب خرمالو برای درمان زخم‌ها استفاده کرد.

• همچنین این میوه برای آفت دهان و گلودرد بسیار سودمند است.

• خرمالو سرشار از ویتامین (آ) است و چنانچه این ویتامین به مقدار کافی به بدن نرسد نه تنها قدرت بینایی را کم می‌کند بلکه باعث شکننده شدن پوست، ناخن و موها شده و در میزان هوش و سلامت بدن نیز اختلال ایجاد می‌کند.

• خرمالو خاصیت اسیدی دارد.

• عمده‌ترین اسیدهایی که در این میوه وجود دارند عبارتند از: اسید مالیک، اسید تارتاریک و اسید سیتریک. این اسیدها باعث هضم بهتر غذا و جذب بهتر برخی ترکیبات غذایی مثل آهن و روی
  می‌شوند.

• خرمالو دارای مقدار کمی تانن می‌باشد که ممکن است موجب یبوست شود.

• شیره‌ای که از فشردن میوه نارس خرمالو به دست می‌آید، برای پایین آوردن فشار خون بالا موثر است.

• از مخلوط کردن مقداری آرد برنج یا لعاب برنج با پنج عدد خرمالوی خشک (که براثر حرارت و یا دود آتش خشکانده شده است) و پختن آن با بخار، مخلوطی به دست می‌آید که خوراندن آن به کودکان مبتلا به اسهال خونی مفید است.

• برای درمان درد زانو، می توانید چند عدد خرمالو را پخته (درون تنور یا فر) سپس له کرده و به صورت ضماد روی زانوها قرار دهید. روی ضماد را با پارچه (کرباس آب ندیده) بسته و استراحت نمایید.

خواص غذایی – دارویی کاسبرگ، پوست و ریشه خرمالو

• از جوشانده کاسبرگ‌های خرمالو می‌توانید در درمان سرفه و تنگی نفس استفاده کنید.

• در درمان ورم‌ها از قسمت داخل پوست و چوب درخت و در درمان زخم‌ها از قسمت خارج پوست و چوب درخت به صورت ضماد استفاده می‌شود.

• ریشه آن قابض است.

• مصرف گرد ساییده تخم خرمالو، در دفع سنگ‌های کلیه و مثانه بسیار موثر است.

 

تذکر

1. برای مصرف بهتر است خرمالویی را انتخاب کنید که کاملاً رسیده باشد، یعنی پوست نازک روی آن به خوبی از گوشت میوه جدا شود.

2. میوه خرمالو هرچه بیشتر برسد، پکتین آن کمتر می‌شود. لذا برای استفاده بیشتر از پکتین آن نباید بگذارید خرمالو بیش از اندازه برسد.

3. به دلیل وجود قند فراوان در این میوه، بیماران دیابتی باید از مصرف بیش از حد آن اجتناب کنند.

4. خرمالو جزو میوه‌های پر کالری محسوب می‌شود، لذا افرادی که دارای اضافه وزن هستند یا از چاقی مفرط رنج می‌برند، نباید در مصرف آن زیاده روی کنند.

 

منبع: مجله روزهای زندگی